فساد و تبانی در بورس

در این مقاله می خواهیم به بررسی جامع فساد و تبانی در بورس و همچنین روش های متفاوت آن جرائم اتفاق افتاده در بورس و روش های شناخت و جلوگیری از ضرر را بررسی کنیم پس برای شما معامله گر بازار سرمایه دانستن این اطلاعات واجب است….

فساد و تبانی در بورس چگونه صورت می گیرد ؟

به عقیده بسیاری از معامله گران بازار سرمایه بر این است که یک بخش تاثیرگذار در بازار وجود دارد که اعداد و شاخص ها را به سود خود دچار تغییر می کند و اصطلاحا روند طبیعی بازار را به هم می ریزد. اما بایستی خاطر نشان کرد که اگر فساد و تبانی  در بورس نیز وجود داشته باشد، به آن شکلی که در ذهن اشخاص جا افتاده است، نمی تواند صحیح باشد. در این مقاله به بعضی از نمونه های فساد و تبانی در بورس می پردازیم.

بازی با نرخ بهره بین بانکی

یکی از موارد مهمی که بر روی رشد و ریزش های بازار بورس اثرات بسیاری دارد، میزان سود بین بانکی است؛ به این علت که با افزایش نرخ بهره بین بانکی، سود سپرده های بانکی افزایش پیدا می کند و معامله گران بازار های مالی ترجیح می دهند دارایی خود را در حساب های بانکی قرار دهند. در جهت مقابل، پایین آوردن نرخ بهره، سود در نظر گرفته شده برای سپرده های بانکی را پایین می آورد و پول های سرگردان به سمت بازارهایی همچون سرمایه و آتی و…می رود و این موضوع می تواند روند بازار سرمایه را صعودی کند.

به عنوان نمونه، اتفاقی که از بهمن 1398 تا مرداد 1399 در بازار سرمایه افتاد، نمونه ای از دخالت های بانک مرکزی در روند طبیعی بازار سرمایه بود که موجب صعود عجیب شاخص و قیمت سهم ها در اوایل سال 99 و سپس سقوط قیمت ها در مرداد 99 شد؛ چراکه در ابتدا، بانک مرکزی، نرخ بهره بین بانکی را کاهش داد و موجب حرکت نقدینگی به سمت بازار سرمایه شد و سپس در مرداد 99 نرخ بهره بین بانکی را افزایش داد و شاخص کل به شدت سقوط کرد.

خبر و شایعه های رایج

یکی از ساده ترین روش ها، فساد و تبانی  بر پایه اطلاعات و شایعات است؛ در واقع، برای این کار کافی است اطلاعات اشتباه و یا بی پایه را برای ایجاد نوسان در قیمت سهام یا بازار منتشر کرد و بعد از انتشار اخبار بی اساس، سرمایه گذاران سودجو با هماهنگی یکدیگر اقدام به ثبت سفارشات با حجم بالا در سهام مدنظر می کنند. پس از افزایش ارزش سهام و رساندن سود جویان به هدف خود، دارایی خود را فروخته و از سهام خارج می شوند.

البته این همه کاری نیست که برای فساد و تبانی  در بازار انجام می دهند و ممکن است بسته به موارد مورد نظر این اشخاص، نیاز به کاهش قیمت سهام خاصی باشد. بنابراین با گذاشتن سفارشات فروش با حجم بالا و یا انتشار اخبار دروغ می توانند ارزش سهامی را کاهش دهند تا خود در ارزش های پایین تر به آن ورود کنند.خبر مهم که بهت بگم آکادمی حسن زاده فایننس آموزش فارکس در مشهد برگزار میکند و تمامی آموزش هارا شما هم میتوانید ببینید.

معاملات هماهنگ و سفارش های دروغین

یکی دیگر از روش های ممکن برای فساد و تبانی  در بورس، معاملات گروهی است؛ معاملات هماهنگ مزیت بهره مندی از مقدار بالای سفارشات را دارد. بنابراین این اشخاص در کنار یکدیگر راحت تر می توانند سهامی را فساد و تبانی  کنند و آن ها با برنامه ریزی شروع به ثبت سفارش در قیمت مدنظر می کنند. همین امر باعث فریب معامله گران شده و موجب همراهی آن ها با این سفارشات بی اساس می شود. طبیعی است که از این روش چه برای کاهش قیمت سهام و چه برای افزایش ارزش آن می توان استفاده کرد. بخش اصلی و اساسی در فساد و تبانی در بورس این است که سودجویان در برنامه ریزی و اعمال هدف خود یک قدم از سایر معامله گران جلوتر هستند. بنابراین تریدر خرد، دیرتر وارد معامله می شود و دیرتر نیز از آن خارج می شود؛ این یعنی ضرر برای سهامداران عادی و کسب سود برای اشخاص سودجو.

به عنوان نمونه، در بعضی از موارد و مخصوصا در سهم هایی با ارزش بازار پایین، سهامداران عمده که سهام زیادی را در اختیار دارند، اقدام به تشکیل صف فروش های مصنوعی می کنند تا سهامداران خرد بترسند و سهام خود را بفروشند. بر فرض نمونه، صف فروش یک نماد خاص، 50 میلیون حجم دارد و سهامدار عمده با هدف ترساندن سهامدار خرد، 150 میلیون سهام دیگر به حجم صف فروش اضافه می کند و آن را به عدد 200 میلیون می رساند و اگر دقت کرده باشید، پس از معامله شدن 50 میلیون از این سهم، سفارشات مصنوعی حذف می شوند و در این میان فقط سهامدار خرد سهام خود را از دست داده است.

گزارشات قدیمی و بی تاثیر در سایت کدال

بعضی از منتقدان بازار بورس، باور دارند که شرکت ها معمولا اطلاعات قدیمی و بی اهمیت را در سایت کدال منتشر می کنند و این موضوع را مصداق فساد و تبانی  در بازار می دانند. اگرچه موضوع منتشر کردن اطلاع کم اهمیت یا سوخته توسط شرکت ها را به طور دقیق نمی توان بررسی کرد، اما وجود رانت اطلاعاتی برای بعضی از معامله گران خاص، اجتناب ناپذیر است و عدم شفافیت در بازار  بورس می تواند تاثیرگذار باشد.

اشکال در محاسبات شاخص کل

وقتی که از رشد یا ریزش بازار بورس صحبت می شود، اصلی امری که به ذهن اشخاص می رسد، بررسی شاخص کل است. اما خود این شاخص، مشکلات مربوط به خود را دارد و نمی تواند وضعیت تمامی دارایی ها را به خوبی نشان دهد و موضوعاتی همچون تاثیر عرضه اولیه ها در شاخص کل، تاثیرگذاشتن چند سهم شاخص ساز، نشان ندادن وضعیت سهم های کوچک و…به عنوان مشکلات محاسبه این شاخص شناخته می شود و بعضی از فعالان، این مشکلات را تحت عنوان فساد و تبانی  و شاخص سازی نام گذاری می کنند.

کد به کد کردن

کد به کد کردن یکی از مواردی است که فعالان حقوقی بازار سرمایه انجام می دهند و هدف از انجام این کار را سردرگم کردن سهامداران خرد می دانند. این فرآیند به 2 شکل انجام می شود:

در مدل اول، معامله گر با کد حقوقی خود اقدام به فروش سنگین و با حجم بالا می کند و با کد حقیقی خود، تمامی سهم های فروخته شده را دوباره می خرد و این موضوع در تابلو معاملات به شکل عرضه سنگین حقوقی دیده می شود و در میان سهامداران خرد، ترس ایجاد می کند.

نوع دوم کد به کد کردن به این صورت است که سهامدار مذکور، با کد حقوقی اقدام به خرید می کند و در طرف مقابل، با کد حقیقی خود به شکل سنگین و با حجم بالا، سهام در اختیار خود را عرضه می کند و این موضوع خود را به شکل حمایت گسترده سهامدار حقوقی در تابلو معاملاتی نشان می دهد و سهامداران خرد فریب می خورند و اقدام به خرید می کنند؛ در حالیکه سهامدار حقوقی با کد حقیقی، سهام خود را می فروشد.

اعمال سلیقه ناظر بر معاملات

حتما شما نیز با بعضی از این موارد روبرو شده اید که در یک روز معاملاتی که سهم ها بدون دامنه نوسان معامله می شوند، ناظر بازار، معاملات مثبت و یا منفی را تایید نمی کند و در روزهای دیگر، ممکن است حتی درصدهای بالاتری را تایید کند، که این موضوع با اعمال سلیقه شخصی ناظر همراه است و نمی توان یک رویه مشخص برای آن تعیین کرد و فعالان بازار، آن را به معنای فساد و تبانی  در بازار می دانند.

دامنه نوسان

بعضی از اشخاص، حتی دامنه نوسان را مصداق فساد و تبانی  در بازار سرمایه می دانند؛ چراکه وجود چنین مکانیسمی، عرضه و تقاضا طبیعی در بازار را به هم می زند و در بسیاری از موارد، صف خرید و صف فروش را به وجود می آورد.
علاوه بر موارد گفته شده مسائل و مشکلات بسیاری در راه سرمایه گذاری در بازار بورس می باشد و پیشنهاد ما به شما برای ورود به آین بازار کسب آموزش جامع و کامل از طریق دوره اموزش بورس آکادمی حسن زاده می باشد.

فساد و تبانی  در بورس قانونی است؟

فساد و تبانی  در بورس اوراق بهادار عامل بر هم خوردن تعادل بازار و خروج آن از وضعیت طبیعی می شود و علاوه بر آن، سلب اعتماد سرمایه گذاران را نیز به دنبال دارد. در تعریف این عمل باید گفت؛ فساد و تبانی  بازار اوراق بهادار مجموعه اقداماتی است که سبب ایجاد قیمت های مصنوعی و ظاهری گمراه کننده از بازار و اغوای سرمایه گذاران شده و از این راه ، سود سرشاری ناشی از تغییرات قیمت کاذب اوراق بهادار (اعم از افزایش یا کاهش آن)، نصیب مرتکب می شود.

این عمل که ممکن است از طریق اطلاعات یا معاملات صورت گیرد، بیشترین آسیب را به سرمایه گذاران خرد بازار سرمایه به عنوان مصرف کننده این بازار وارد می کند. در اکثر نظام های حقوقی، فساد و تبانی  در زمره اعمال ممنوعه به شمار می آید. در کشور ما نیز علاوه بر ضمانت اجراهای انضباطی، به موجب بند 3 ماده 46 قانون بازار اوراق بهادار مصوب 1384 و قواعد عام حقوقی، این عمل دارای ضمانت اجرای کیفری و مدنی نیز می باشد. مسئولیت کیفری یادشده، حبس تعزیری از سه ماه تا یکسال یا جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر سود به دست آمده یا زیان متحمل نشده یا هر دو مجازات به موجب مقرره فوق می باشد.
علاوه بر این، مرتکب، مطابق قواعد عام مسئولیت مدنی و مشخصا ماده 52 قانون بورس اوراق بهادار، در برابر زیان دیدگان موظف به جبران خسارت است و صحت قرارداد منعقد شده در پی این رفتار مجرمانه نیز محل مناقشه و بحث است؛ هرچند که صحت آن با حفظ حق خیار فسخ مبتنی بر تدلیس برای طرف مقابل، صحیح تر به نظر می رسد.
نکته: توجه داشته باشید که بسیاری از موارد گفته شده در خصوص فساد و تبانی  بازار، از لحاظ قانونی جرم محسوب نمی شود، اما تاثیرات زیادی در هیجانات کاذب و ضرر سهامداران خرد دارد.

جمع بندی

فساد و تبانی  در بورس، موردی است که همواره در بین معامله گران بازار بورس، مورد رسیدگی و بحث می باشد و حتی بعضی از اشخاص ادعای فساد و تبانی  در مقادیر و تابلو های سهام می شوند. اگر چه فساد و تبانی  در بازار بورس را نمی توان منکر شد ، اما مدل های انجام آن با مدل های بیان شده توسط بعضی از معامله گران نمی تواند درست باشد و نمونه ها و مدل های تحقق آن متفاوت است و مورد هایی همچون سفارش های دروغین و ساختگی در تابلو سهم، معاملات دسته ای، کد به کد کردن، اعمال سلیقه ناظر بر معاملات، اطلاعات قدیمی در سایت کدال، تغییر در نرخ بهره بین بانکی توسط بانک مرکزی، اخبار دروغین، شایعات و….به عنوان مواردی از فساد و تبانی  در بورس شناخته می شود و لازم به ذکر است که بسیاری از این موارد جرم شناخته نمی شود.

سوالات متداول

1. به چه علت کدال متهم به نشر اطلاعات قدیمی می شود؟

بعضی باور دارند که شرکت ها معمولا اطلاعات قدیمی و بی اهمیت را در سایت کدال منتشر می کنند و این موضوع را مصداق فساد و تبانی  در بازار بورس می دانند و همچنین می پویند اطلاعات حقیقی و بروز به افراد دارای رانت اطلاعاتی داده می شود.

2. آیا فساد و تبانی در بازار بورس دارای مجازات است؟

مطابق نص صریح قانون بورس و اوراق بهادار بیشتر این موارد فساد حساب نشده و نوعی اعمال قدرت پول های بزرگ است اما برخی موارد همچون رانت اطلاعاتی و سو استفاده از ان دارای جرم و مجازات مقرر می باشد.

3. به چه علت دامنه نوسان محدود علت فساد و تبانی در بورس شناخته می شود؟

به این علت که وجود همچین سیستمی، عرضه و تقاضا معمول در بورس را به هم می زند و در اکثر از موارد، عامل ایجاد صف خرید و صف فروش های گسترده در سهام مختلف بازار می شود.