افزایش سرمایه در بورس به چه معناست؟

حسن زاده5 ژوئن 2022

0 33 زمان تقریبی مطالعه 8 دقیقه

همه ما در با افزایش سرمایه بازار بورس مواجه شده‌ایم و می‌دانیم تأثیرات و تغییرات شگرفی در سهام ما اتفاق افتاده و به همین علت نیاز به داشتن اطلاعات کاملی در این حوزه داریم پس حتماً در این مقاله با معرفی جامع افزایش سرمایه در بورس با ما همراه باشید.

افزایش سرمایه چیست؟

سهم های بورسی به منظور تهیه دارایی موردنیاز برای اهداف توسعه ای، نگهداری توان و همچنین حفظ خود در بازار، درست کردن ساختار دارایی و جواب دهی به نیاز مالی شروع به افزایش سرمایه می‌کنند. بعد از انجام این مرحله میزان سهام شرکت رشد می‌یابد و قیمت بازاری هر سهم به گونه ای تغییر می‌کند که تغییری در میزان دارایی سرمایه گذاران ایجاد نشود؛ اما در زمان بازگشایی سهم بعد از افزایش سرمایه، سهم بدون محدودیت نوسان بازشده و نسبت به روند بازار، ممکن است میزان بسیاری از رشد و زیان را برای سرمایه گذاران به همراه بیاورد. پس در بخش های بعدی مقاله به بررسی انواع افزایش سرمایه و نحوه انجام آن ها می‌پردازیم.

مدل های افزایش سرمایه

افزایش سرمایه مدل های متفاوتی دارد و هر سهم با نظر به اهداف و توسعه و امور مدیریتی خود، یکی از آن ها را انتخاب می‌کند. به‌طورکلی، انواع افزایش سرمایه را می‌توان شامل موارد زیر دانست:

از بخش سود انباشته
آورده نقدی و مطالبات دریافت شده
تجدید ارزیابی دارایی های شرکت
روش های افزایش سرمایه چگونه انجام می‌گیرد؟

برای انجام افزایش سرمایه، بعد از ارائه پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده و تائید آن و اظهار تائید حسابرس نسبت به گزارش مالی، اسناد به سازمان بورس ارسال می‌شود و در صورت صدور مجوز از این سازمان، آگهی حضور در مجمع عمومی فوق العاده در خصوص تصمیم گیری نهایی افزایش سرمایه روی سایت کدال بارگذاری می‌شود.

بررسی میزان و قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه

پس از افزایش سرمایه، میزان ارزش اموال سرمایه گذاران از نظر قیمتی تغییر نمی‌کند؛ یعنی باوجود رشد میزان سهام آن ها، ارزش هر سهم به همان مقدار کاهش می‌یابد. برای بررسی میزان سهام بعد از انجام افزایش سرمایه، از روش زیر استفاده می‎‌کنیم:

درصد افزایش سرمایه+1 تقسیم بر 100

ضرب در میزان سهام قبلی

= میزان سهام جدید

به عنوان نمونه اگر فردی 1000 عدد سهم از یک سهم داشته باشید که 70% افزایش سرمایه دهد، میزان سهام شما بعد از افزایش سرمایه به شکل زیر محاسبه می‌شود:

1700= ( 0.7 + 1 ) * 1000 = مقدار سهام جدید

اما ارزش سهم بعد از انجام این فرآیند، با توجه به مدل افزایش آن محاسبه می‌شود که در بخش بعد بررسی می‌کنیم.

افزایش سرمایه به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟

هنگامی افزایش سرمایه یک شرکت در مجامع عمومی فوق العاده تائید می‌شود، شرکت وارد بخش اداری می‌شود و کل سرمایه گذارانی که قبل از شروع مجمع عمومی فوق العاده مالکیت سهام شرکت را داشته باشند، مشمول آن خواهند شد.

به عنوان نمونه، یک سرمایه گذار که از دارندگان بلندمدت سهام شرکتی که توانایی انجام افزایش سرمایه را دارد، نیست؛ اما یک روز پیش از بسته شدن سهام جهت برگزاری مجمع عمومی فوق العاده، سهام را خریداری می‌کند و به علت مالکیت این شخص در زمان مجمع، این افزایش سرمایه شامل او نیز خواهد شد.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

سهم ها بخشی از سود کسب شده خود در انتهای سال مالی را به عنوان سود نقدی به سرمایه گذاران پرداخت می‌کنند و مقدار دیگری را به عنوان سود انباشته در شرکت نگه می‌دارند که در ترازنامه آن ها در بخش حقوق صاحبان سهم قرار می‌گیرد. وقتی که شرکت برای طرح های جدید نیاز به دارایی داشته باشد و سود انباشته نیز به مقدار زیادی بوده و در دسترس باشد، می‌تواند شروع به افزایش سرمایه از محل سود انباشته کند. پس در این مدل، عملاً دارایی جدیدی به شرکت وارد نمی‌شود، بلکه شرکت از دارایی سود انباشته، میزان دارایی مدنظر خود را تأمین می‌کند.

به سهامی که از این راه به سرمایه گذاران اعطا می‌شود، سهام جایزه گفته می‌شود. معمولاً چند ماه بعد از تائید آگهی، سهام جایزه به دارایی سرمایه گذاران اضافه می‌شود. در مدل سود انباشته درصد مالکیت شما در شرکت تغییری پیدا نمی‌کند؛ به این معنا که ازنظر قیمتی و ارزشی میزان دارایی شما نیز تغییری نمی‌کند، یعنی به همان نسبت که مقدار سهام شما زیاد می‌شود، ارزش سهام کاهش پیدا می‌کند.

اگر یک سهام باقیمت نهایی 1500 تومان (150000 ريال) بخواهد 300% افزایش سرمایه از محل سود انباشته بدهد و به عنوان نمونه شما هم 10000 عدد سهم از آن را داشته باشید، مطابق روش بیان شده در بالا، مقدار سهام شما برابر خواهد شد با:

04000 = ( 3 + 1 ) *1000 = عدد سهم شما بعد از افزایش سرمایه

اما روش محاسبه ارزش جدید هر سهم پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته به صورت زیر است:

قیمت جدید هر سهم = قیمت هر سهم قبل از افزایش سرمایه تقسیم بر 1+درصد افزایش سرمایه/100

به عنوان نمونه در مدل اخیر، ارزش هر سهم پس از افزایش سرمایه برابر خواهد بود با:

قیمت جدید هر سهم = 15000/(1+3) = 3750

همان گونه که مشاهده می‌کنید، در این روش افزایش سرمایه به قیمت و دارایی هایِ سرمایه گذار مقداری اضافه نمی‌گردد و به همان نسبت که میزان سهام او زیاد شده، به همان نسبت قیمت هر سهم کاهش یافته است.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

در این مدل افزایش سرمایه، نیازمند به دارایی و اموالی از طرف سرمایه گذاران حاضر شرکت است که این موضوع باعث می‌شود که شرکت حق استفاده و حضور در مدل افزایش سرمایه موردنظر را در اول کار به سرمایه گذاران حاضر شرکت بدهد. به این صورت که بعد از برگزاری مجمع، شرکت مقدار جدیدی سهام منتشر می‌کند که به این سهم ها حق تقدم می‌گویند. این سهام حق تقدم دار به دارایی سرمایه گذاران فعلی شرکت اضافه می‌شود و سهم آن، همان سهم شرکت است که به پایان اسم آن “ح” به جهت حق تقدم بودن اضافه شده است. به عنوان نمونه “فملیح” یعنی حق تقدم سهم “فملی”.

حق تقدم سهم ها در بازار سرمایه

پس از اعمال این مدل افزایش سرمایه از راه آورده نقدی، ارزش هر سهم دچار تغییراتی می‌شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. در مورد ارزش سهام حق تقدم دار نیز، ازنظر ارزشی و قیمتی، قیمت هر عدد سهام حق تقدم، 1000 ریال از قیمت سهام اصلی شرکت باید کمتر باشد؛ اما ازآنجاکه سهام حق تقدم نیز به مدت نزدیک دو ماه در بورس مانند دیگر سهم ها معامله می‌شود، محتمل است این اختلاف بیشتر و یا کمتر از مقدار گفته شده باشد. سرمایه گذاران در مدت 2 ماهه که به آن زمان پذیره نویسی میگویند، می‌توانند دو کار زیر را انجام دهند.

پرداخت مبلغ اسمی سهام

در این روش شما به ازای هر سهم، 1000 ریال به حساب اعلامی از جانب شرکت پرداخت کرده و بعد از طی شدن مراحل آن که حدود 4 الی 6 ماه است، دارایی شما به سهام تبدیل می‌شود.

معاملات حق تقدم

در این مدل شما می‌توانید در مدت 2 ماهه، دارایی خود را در بازار بورس به فروش برسانید. معاملات سهم دارای حق تقدم همانند سهم اصلی است، اما میزان نوسان حق تقدم های سهم های بورسی 10 درصد است و مقدار نوسان حق تقدم های شرکت های فرابورسی، به میزان بازه نوسانی سهم اصلی است. به عنوان نمونه، سهمی باقیمت 17000 ريال شروع به افزایش سرمایه 60% از راه آورده نقدی می‌کند، قیمت جدید سهم به شکل زیر محاسبه می‌شود:

قیمت جدید هر سهم = ارزش سهم قبل افزایش سرمایه + 100*درصد افزایش سرمایه/100))/(1 + درصد افزایش سرمایه/100)

نیاز به بیان است که مقدار سهام اصلی شما بعد از انجام تمامی افزایش سرمایه تغییری نمی‌کند و در قبال ان، سهام حق تقدم به دارایی شما اضافه می‌شود. به عنوان نمونه تصور کنید که قیمت هر سهم یک شرکت قبل از افزایش سرمایه به روش فوق، 600 تومان باشد و شرکت قصد دارد تا 300 درصد افزایش سرمایه بدهد؛ بنابراین قیمت جدید سهم برابر است با:

قیمت جدید هر سهم = (600 + 100*3)/(1+3) = 225

با توجه به موارد بیان شده، ارزش حق تقدم سهم پس از بازگشایی 100 تومان از ارزش اصلی سهم کمتر و برابر با 125 تومان خواهد بود.

حال اگر پس از یک مدت مثلاً دو هفته ای که هم سهم اصلی و هم حق تقدم در بورس معامله می‌شوند، ممکن است اختلاف قیمتی سهام اصلی و حق تقدم به 150 تومان (به عنوان نمونه) برسد که در این حالت با توجه به این موضوع با پرداخت 100 تومان به شرکت، دارایی ما به سهام اصلی تبدیل می‌شود، پس به احتمال زیاد این کار سود ساز تر خواهد بود.

بعضی اوقات شرکت از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده، این مدل افزایش سرمایه را انجام می‌دهد و در عین این موضوع مقداری سود نقدی نیز در مجمع سالیانه تصویب کرده است که بین سرمایه گذاران هنوز بخش نشده است. در این مدل در صورت امکان ( شرکت آن را تعیین می‌کند) می‌توانند بین دریافت سود نقدی یا تبدیل خودکار سهام حق تقدمشان به سهم اصلی، یکی را انتخاب کنند.

به این جهت که اگر سرمایه گذاران علاقه دارند که سهام دارایی خود را به سهام اصلی تبدیل کنند، اگر طلب آن ها از سهم (که همان سود نقدی است) از کل مبلغی که به ازای حق تقدم ها باید به حساب شرکت واریز کنند، افزون تر باشد، دیگر نیاز نیست که به جهت تبدیل هر حق تقدم 100 تومان به حساب شرکت واریز کنند و از راهی که شرکت اعلام می‌کند، به اطلاع شرکت می‌رسانند که قصد دارند تا دارایی حق تقدم خود را از راه کسر از مطالباتشان به سهام اصلی تبدیل کنند.

افزایش سرمایه از بخش تجدید ارزیابی دارایی های شرکت

در این مدل افزایش سرمایه، شرکت میزان دارایی های خود را مورد تجدید رسیدگی قرار می‌دهد. با نظر به تورم و افزایش قیمت اموال، میزان دارایی یک شرکت در طول گذر زمان افزایش می‌یابد. درنتیجه، با تجدید ارزیابی دارایی ها، سمت دارایی شرکت در ترازنامه صعود می‌کند. از آنجایی که بدهی های شرکت تغییری نکرده، دارایی صاحبان سهام باید افزایش پیدا کند تا معادله حسابداری برقرار بماند.

به عنوان نمونه، فرض کنید که یک شرکت در سال 60 افتتاح شده است، شرکت مذکور در آن دوره 1000 هکتار زمین را به ارزش صد میلیون تومان خریده است. در طی چند دهه فعالیت، شرکت اقدام به خرید دفتر، اموال و املاک جدید هم کرده است.

در دفتر حسابرسی شرکت، قیمت این دارایی ها به قیمت همان روزی است که آن را خریده اند؛ اما با توجه به بیشتر شدن قیمت زمین و تجهیزات، مطلعیم که ارزش این زمین ها در طی زمان بیشتر کرده است. افزایش سرمایه از راه تجدید ارزیابی دارایی های شرکت به این جهت است که سهم با توجه به قیمت روز زمین، تجهیزات و… قیمت دارایی های خود را به روز رسانی می‌کند. مثلاً قیمت آن 1000 هکتار زمین شرکت از صد میلیون تومان به دو میلیارد تومان رسیده است، در اینجا مقدر اموال شرکت تغییری نکرده یعنی به اندازه آن اضافه نشده، اما قیمت و ارزش آن فرق کرده و سرمایه شرکت از این محل 1900 میلیون تومان بیشتر شده است. در این مدل نیز به سرمایه گذاران، بسته به میزان سهامی که دارند و درصد افزایش سرمایه، سهام جایزه تعلق می‌گیرد. ارزش جدید هر سهم نیز مانند مدل افزایش سرمایه سود انباشته محاسبه می‌شود.

جمع‌بندی

سهام در حال معامله در بورس و فرابورس، وقتی که برای پروژه های بزرگ و اهداف وسیع، بیشتر کردن سرمایه در گردش، نگهداری قدرت و رتبه در بازار و… نیاز به دارایی و اموال دارند، از قابلیت افزایش سرمایه بهره بری می‌کنند و به طور مجموع، این مفهوم از مدل های متفاوتی ازجمله سود انباشته، آورده نقدی و مطالبات حال شده، تجدید ارزیابی دارایی های شرکت ها صورت می‌گیرد و اطلاعیه مربوطه به جهت افزایش سرمایه شرکت ها بیشتر برای سرمایه گذاران و معامله گران بازار سرمایه به عنوان یک خبر سود ساز موردتوجه واقع می‌شود و همچنین امکان بازگشایی بدون دامنه نوسان سهم را نیز برقرار می‌کند فلذا این افزایش سرمایه دارایِ اهمیت و توان سود سازی بالایی است.

سؤالات متداول

1. در کدام مدل افزایش سرمایه از راه محاسبه افزایش قیمت تورمی است؟

افزایش سرمایه از بخش تجدید ارزیابی دارایی های شرکت: در این مدل افزایش سرمایه، شرکت میزان دارایی های خود را مورد تجدید رسیدگی قرار می‌دهد. با نظر به تورم و افزایش قیمت اموال، میزان دارایی یک شرکت در طول گذر زمان افزایش می‌یابد.