بازار فرابورس
بسیاری از افراد گمان می‌کنند که وقتی درباره بورس صحبت می‌کنیم، فقط منظورمان بازار بورس اوراق بهادار است. این در حالی است که بازارهای بورسی مختلفی در بازار سرمایه ایران حضور دارند که هر کدام از آن‌ها در نوع خود حائز اهمیت هستند. بازار فرابورس نمونه‌ای از این موارد است که شما می‌توانید با فعالیت درست و حرفه‌ای در این بازار به سود خوبی دست پیدا کنید. برای اینکه بتوانید درک و شناخت کاملی از این بازار داشته باشید، حتما باید آن را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهید. در نتیجه حتما تا انتهای این مطلب از حسن‌زاده فایننس با ما همراه باشید. حتما باید سایت های بورسی را بشناسید تا بتوانید بهترین نتیجه را داشته باشید.
فرابورس چیست؟
فرابورس ایران یکی از بازارهای مالی کشور است که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند. تاسیس بازار فرابورس به سال ۱۳۸۸ برمی‌گردد اهدافی همچون توسعه ابزارهای تامین مالی را دنبال می‌کنند. همچنین این بازار سبب می‌شود تا بسیاری از صاحبان صنایع بتوانند در بازار سرمایه ایران حضور داشته باشند. فرابورس ایران شامل چندین بازار مختلف است که شامل موارد زیر خواهد بود.
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار پایه
- بازار سوم
- بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)
- بازار دارایی فکری
- بازار مشتقات
در هر یک از این بازارها، انواع مختلفی از اوراق بهادار مانند سهام، صکوک، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق تامین مالی، اوراق تبعی و غیره معامله می‌شوند. فرابورس ایران با هدف ایجاد بازاری کارآمد، منصفانه و شفاف، سامانه‌ها و خدمات مختلفی را برای ناشران، سرمایه‌گذاران، کارگزاران و دیگر ذینفعان فراهم کرده است. از همین رو بسیاری از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به صورت ویژه در این بستر به انجام معاملات می‌پردازند.
تفاوت بازار بورس و فرابورس
بورس و فرابورس دو بازار مالی هستند که در آن‌ها انواع اوراق بهادار مانند سهام، صکوک، صندوق‌ها و غیره معامله می‌شوند. این دو بازار تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند اما تفاوت‌هایی با هم دارند. برخی از تفاوت‌های بورس و فرابورس را در ادامه بررسی خواهیم خواهیم کرد.
پذیرش شرکت‌ها
برای ورود به بورس، شرکت‌ها باید شرایط سخت‌تر و دقیق‌تری را داشته باشند که نشان‌دهنده اعتبار، سودآوری، شفافیت و پایداری آن ها است. اما در فرابورس، شرایط پذیرش ساده‌تر است و شرکت‌هایی که در بورس قبول نمی‌شوند می‌توانند در فرابورس حضور پیدا کنند. این شرایط در سایت رسمی فرابورس ایران به صورت کلی آمده است.
ساختار بازار
بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده است که در آن ها سهام شرکت‌های عمومی و خصوصی معامله می‌شود. فرابورس از شش بازار اول، دوم، سوم، پایه، شرکت‌های کوچک و متوسط (SME) و دارایی فکری تشکیل شده است که در آن ها علاوه بر سهام، ابزارهای نوین مالی مانند صندوق‌ها، صکوک، اوراق تامین مالی و مشتقات نیز معامله می‌شوند.
سابقه فعالیت فرابورس
بورس قدیمی‌ترین بازار مالی ایران است که از سال ۱۳۴۵ فعالیت خود را آغاز کرده است. فرابورس نسبت به بورس جوان‌تر است و از سال ۱۳۸۸ فعالیت خود را آغاز کرده است.
بیشتر بخوانید: تاریخچه بورس و اوراق بهادار در ایران و جهان
حجم معاملات در بازار فرابورس
حجم معاملات در بورس بالاتر از فرابورس است. به عنوان مثال، در اردیبهشت ۱۴۰۲، حجم معاملات در بورس ۲۱ هزار میلیارد تومان بود در حالی که در فرابورس ۱۳ هزار میلیارد تومان بود. در نتیجه می‌توان متوجه شد که بازار فرابورس کوچکتر خواهد بود.
توضیح بازار اول و دوم فرابورس
بازار فرابورس تک‌جزئی نیست و چندین بازار مختلف برای آن پیش‌بینی شده است. در حقیقت شرکت‌های مختلف با توجه به شرایط خود می‌توانند در این بازارها قرار بگیرند. بازار اول و بازار دوم مهم‌ترین بسترهای معاملاتی فرابورس هستند.
بازار اول فرابورس یکی از بازارهای فرابورس ایران است که در آن معاملات سهام شرکت‌های سهامی عامی که شرایط دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس را احراز کرده باشند، انجام می‌شود. شرکت‌های برای ورود به بازار اول باید شرایط لازم را داشته باشند.
بازار دوم فرابورس یکی از بازارهای فرابورس ایران است که در آن معاملات سهام شرکت‌های سهامی عام انجام می‌شود اما شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس، منعطف‌تر از بازار اول خواهد بود. به‌طور کلی شرکت‌هایی که در حال تازه تاسیس و یا زیان‌ده هستند در این بخش قرار می‌گیرند.
بررسی کامل بازار پایه فرابورس
بازار پایه فرابورس یکی از بازارهای فرابورس ایران است که در آن شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا بازارهای اول و دوم فرابورس را ندارند، معامله می‌شوند. راه‌اندازی بازار پایه فرابورس با توجه به ماده ۴ دستورالعمل پذیرش شرکت‌ها بوده است. در حال حاضر تمامی شرکت‌هایی که در این بازار حضور دارند، در سه دسته مختلف قرار می‌گیرند.باید بگم که آکادمی حسن زاده فایننس با ارائه بهترین سایت های بورسی در ایران اطلاعات روز بورس را به شما ارائه میدهد
- شرکت‌هایی که به دنبال پذیرش در فرابورس نیستند ولی ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه آن‌ها را ملزم به این کار می‌کند.
- شرکت‌هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند.
- شرکت‌هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می‌شوند، در بازار پایه درج می‌گردند.
در بازار پایه فرابورس معاملات به دو شکل مختلف عالی و توافقی صورت می‌گیرد. در حالت عادی معاملات دارای دامنه نوسان است و به صورت عادی پیش می‌رود. این در حالی است که در معامله توافقی خبری از نوسان نیست و همه چیز به توافق دو طرف بستگی خواهد داشت. به‌طور کلی بازار پایه بر اساس قوانین تازه به سه بخش بازار زرد، نارنجی و قرمز تقسیم‌بندی می‌شود. در ادامه هر کدام از این ۳ رنگ بازار پایه را بررسی خواهیم کرد.
بازار پایه زرد فرابورس
بازار پایه زرد فرابورس یکی از سه بازار پایه فرابورس است که در آن شرکت‌هایی که دارای شرایط زیر باشند درج می‌شوند.
- ارائه تمامی اطلاعات لازم برای اساس دستورالعمل افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده با تاخیر پایین‌تر از ۱۰۰ روز
- نداشتن محدویت قانونی خاص برای عرضه سهام
- عدم محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر اعضای هیات مدیره و مدیر عامل
- داشتن سود خالص در آخرین سال مالی
بازار پایه زرد فرابورس دارای دامنه نوسان روزانه ۳ درصد است. ذکر این نکته ضروری است که در این بازار هم شاهد معاملات به دو شکل عادی و توافقی خواهیم بود که معامله‌گران با توجه به برنامه خود آن را پیش می‌برند.
بازار پایه نارنجی فرابورس
بازار پایه نارنجی یکی دیگر از بخش‌های بازار فرابورس است که باید به آن توجه داشت. در صورتی که شرکتی بتواند شرایط لازم را ایجاد کند، می‌تواند وارد بازار پایه نارنجی شده و سهام خود را عرضه کند. برخی از مهم‌ترین شرایط لازم برای بازار پایه نارنجی شامل موارد زیر خواهد بود.
- شرکت‌هایی که نمی‌توانند شرایط تابلو زرد یا قرمز را احراز کنند.
- شرکت‌هایی که اظهار نظر مردود یا عدم اظهار نظر بازرس قانونی و حسابرس مستقل در رابطه با صورت‌های مالی شرکت‌های اصلی یا تلفیقی گروه هر ناشر داشته باشند.
ذکر این نکته ضروری است که در بازار پایه نارنجی، میزان دامنه نوسان بر روی ۲ درصد در روز تنظیم شده است. همانند بازار پایه زرد، در این بخش نیز معاملات به دو صورت عالی و توافقی صورت خواهد گرفت.
بازار پایه قرمز فرابورس
شرکت‌هایی که به دلیل شرایط خود نمی‌توانند تابلوهای زرد و نارنجی قرار بگیرند، چاره‌ای ندارند جز اینکه به سراغ بازار پایه قرمز فرابورس بروند. در این حالت شرکت‌هایی که در وضعیت نامطلوبی قرار گرفته‌اند می‌توانند با جذب سرمایه دوباره به روال خود برگردند. برخی از مهم‌ترین شرایط برای ورود به بازار قرمز شامل موارد زیر است.
- شرکت‌هایی که تائید ورشکستگی یا انحلال شرکت به واسطه صدور رای بدوی یا قطعی توسط مراجع قضایی برای آن شرکت صادر شده باشد.
- شرکت‌هایی که عدم ارائه صورت مالی حسابرسی شده توسط شرکت در دوره‌های رسیدگی در طی ۳ سال متوالی یا بیش از آن داشته باشند.
از لحاظ نحوه انجام معاملات، بازار پایه قرمز نیز با دو مورد قبلی تفاوتی ندارد. از همین رو شما می‌توانید که به راحتی خرید و فروش سهام شرکت‌ها را از این طریق انجام دهید.ما در کانال تحلیل بورس ایران اومدیم و سیگنال بورس رایگان گذاشتیم تا بتوانید از آن استفاده کنید.
قوانین پذیرش شرکت ها در بازار اول و دوم و پایه فرابورس
برای اینکه شرکت‌ها بتوانند سهام خود را در بازار فرابورس عرضه کنند، باید الزامات و شرایط قانونی لازم را داشته باشند. سازمان بورس و اوراق بهادار در این راستا قوانین ویژه‌ای برای پذیرش شرکت‌ها مشخص کرده است. از همین رو قصد داریم تا این قوانین را در ۳ بخش بازار اول، بازار دوم و بازار پایه بیان کنیم.
قوانین پذیرش بازار اول
بازار اول فرابورس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و حجم معاملات بالایی در آن صورت می‌گیرد. قوانین پذیرش شرکت‌ها در این بازار شامل موارد زیر خواهد بود.
- شناور بودن حداقل ۱۰ درصد سهام و ۲۰۰ نفر حداقل تعداد سهامدار
- گذشتن بازه زمانی دوح ساهل از زمان ارائه خدمات و بهره‌برداری
- حداقل سرمایه ثبت شده ۱۰ میلیارد ریالی
- نداشتن زیان انباشته
- مردود نبودن اظهارنظر حسابرس برای آخرین دوره مالی منتهی به پذیرش
- داشتن سیستم اطلاعات حسابداری درست و بر اساس فعالیت
- سودآور بودن در دوره منتهی به پذیرش در بازار پایه و داشتن چشم‌انداز مناسب برای سودآوری در آینده
- براساس آخرین صورت‌های مالی سالانۀ حسابرسی شده، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌های آن حداقل ۱۵ درصد باشد.
- نداشتن دعاوی اثرگذار بر صورت‌های مالی شرکت
قوانین پذیرش بازار دوم
ورود شرکت‌ها با بازار دوم فرابورس شرایط آسان‌تری دارند که به همین علت بسیاری از افراد به سراغ این گزینه می‌روند. این شرایط و قوانین شامل موارد زیر خواهد بود.
- مدت زمان تاسیس بیشتر از یک سال
- شناور بودن ۵ درصد سهام ثبت شده در کمترین حالت
- سرمایه حداقلی ۱ میلیارد ریالی
- چنانچه شرکت جزو مشمولات ماده ۱۴۱ لایحه قانونی اصلاح قانون تجارت باشد، باید از برنامه عملیاتی خوبی برخوردار باشد تا از شمول ماده یاد شده خارج گردد.
- نداشتن دعاوی مهم و اثرگذار بر صورت‌های مالی
- آخرین صورت‌های مالی آن باید مطابق مقررات قانونی، استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی ابلاغ شده توسط سازمان تهیه شده باشد.
قوانین پذیرش بازار پایه
در بازار فرابورس بخشی هم به نام بازار پایه وجود دارد که بسیاری از شرکت‌ها مایل هستند که در این قسمت قرار بگیرند. البته برای ورود به این بازار نیز باید شرایط لازم احراز شود. برخی از مهم‌ترین شروط برای پذیرش در بازار پایه شامل موارد زیر خواهد بود.
- شرکت‌ها باید نزد سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شده باشند.
- شرکت‌ها باید اطلاعات مالی خود را براساس ترتیبات مقرر در قانون بازار اوراق بهادار منتشر کنند.
- شرکت‌ها باید عدم محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال سهام خود را تأیید کنند.
- شرکت‌ها باید عدم محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر اعضای هیات مدیره و مدیر عامل خود را تأیید کنند.
زمان بازار فرابورس
در صورتی که شما به دنبال فعالیت در بازار فرابورس هستید، حتما باید ساعات فعالیت در آن را بدانید. از همین رو در ادامه این زمان را برای شما بیان خواهیم کرد.
- بازارهای اول، دوم و پایه: پیش گشایش از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰، گشایش راس ۹:۰۰ و حراج پیوسته از ۰۹:۰۰ تا ۱۳:۰۰
- بازار شرکت های کوچک و متوسط (SME): پیش گشایش از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰، گشایش اول راس ساعت ۹:۰۰، حراج پیوسته از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰، پیش گشایش دوم از ساعت ۱۲:۳۰ تا ۱۳:۰۰ و گشایش دوم راس ۱۳:۰۰
- بازار ابزارهای نوین مالی: پیش گشایش از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰، مرحله حراج پیوسته از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۳:۰۰
سخن پایانی
با توجه به شرایطی که برای ورود شرکت‌ها به بازار بورس اوراق بهادار وجود دارد، بسیاری از شرکت‌ها شرایط لازم را برای ورود به آن را نداشتند. همین موضوع سبب شد تا در سال ۱۳۸۸ بازار فرابورس ایجاد شود تا شرکت‌های بیشتری شانس حضور در بازار سرمایه ایران را داشته باشند. شما به عنوان سرمایه‌گذار یا معامله‌گر باید دارایی‌های مختلف را زیر نظر بگیرید تا بتوانید بهترین عملکرد را در فرابورس داشته باشید. ذکر این نکته ضروری است که حضر موفق در این بازار مستلزم داشتن آگاهی کافی است باید آموزش را در دستور کار خود قرار دهید. از همین رو شما می‌توانید با استفاده از دوره‌های آموزشی حسن زاده فایننس به خوبی به این بازارها تسلط پیدا کنید و به سود خوبی برسید.
قصد یادگیری و پیشرفت در بورس را دارید؟
از صفر تا صد بورس را توسط بهترین اساتید آموزش ببینید.
سوالات متداول
بازار فرابورس چیست؟
بازار فرابورس یک بازار خارج از بورس است که در آن شرکت‌هایی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران را ندارند، می‌توانند اوراق بهادار خود را عرضه و معامله کنند.
۲. بازارهای مختلف بازار فرابورس کدام است؟
بازار فرابورس دارای بازارهای مختلفی است که عبارتند از: بازار اول، بازار دوم، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)
۳. بازار پایه فرابورس چیست؟
بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که در آن شرکت‌هایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و یا شرایط پذیرش را ندارند و یا به دلیل از دست دادن شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس لغو پذیرش شده‌اند، درج می‌شوند. بازار پایه خود به سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود.
۴. تفاوت تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز چیست؟
تفاوت تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز در بازار پایه فرابورس در سطح شفافیت و الزامات اطلاعاتی شرکت‌های درج شده است.
۵. چگونه می‌توان در بازار فرابورس معامله کرد؟
برای معامله در بازار فرابورس، باید ابتدا یک حساب معاملاتی در یک کارگزاری فعال در این بازار افتتاح کنید. سپس، باید کد بورسی خود را دریافت کنید و با استفاده از نرم‌افزارهای معاملاتی کارگزاری، می‌توانید اوراق بهادار مورد نظر خود را خرید و فروش کنید.
مقاله مرتبط: همه چیز درباره کارگزاری های بورس + آشنایی با بهترین کارگزاری های ایران
۶. چگونه می‌توان در بازار فرابورس سود کسب کرد؟
برای کسب سود در بازار فرابورس، باید تحلیل دقیق و جامع شرکت‌های درج شده در بازار فرابورس را انجام دهید و شاخص‌های مالی، عملکرد، رشد، رقابت و ریسک آن‌ها را بررسی کنید.
